Kolesteroli është një substancë e yndyrshme që gjendet në trupin e njeriut dhe ka një rol të rëndësishëm në prodhimin e hormoneve, vitaminës D dhe ndërtimin e qelizave. Megjithatë, kur nivelet e kolesterolit në gjak rriten mbi normat e rekomanduara, mund të çojnë në bllokimin e enëve të gjakut dhe të rrisin rrezikun për sëmundje të zemrës dhe tru. Një nga ilaçet më të përhapura për uljen e kolesterolit të keq janë statinat. Këto ilaçe përdoren gjerësisht në të gjithë botën për të parandaluar sëmundjet kardiovaskulare dhe për të përmirësuar shëndetin e përgjithshëm të zemrës.
Çfarë janë statinat?
Statinat janë një grup ilaçesh që përdoren për të ulur nivelin e kolesterolit të keq në gjak, të njohur si LDL (Low-Density Lipoprotein), dhe për të rritur kolesterolin e mirë, HDL (High-Density Lipoprotein). Ato veprojnë duke bllokuar një enzimë në mëlçi e cila është përgjegjëse për prodhimin e kolesterolit. Kur kjo enzimë bllokohet, trupi fillon të përdorë kolesterolin që qarkullon në gjak, duke ulur kështu nivelin e përgjithshëm të tij.
Pse përdoren statinat?
Statinat përdoren kryesisht tek personat që kanë rrezik të lartë për sëmundje të zemrës, përfshirë ata që kanë:
- Kolesterol të lartë në gjak
- Sëmundje të mëparshme të zemrës apo të enëve të gjakut
- Diabet
- Histori familjare me sëmundje kardiovaskulare
Në këto raste, statinat mund të ndihmojnë në parandalimin e sulmeve në zemër, infarktit cerebral dhe problemeve të tjera serioze që lidhen me enët e gjakut.
Si funksionojnë statinat në trup?
Mëlçia është organi kryesor që prodhon kolesterolin. Statinat veprojnë duke penguar një enzimë të quajtur HMG-CoA reductase, e cila ndihmon në prodhimin e kolesterolit në mëlçi. Kur kjo enzimë bllokohet, prodhimi i kolesterolit në trup bie ndjeshëm. Për pasojë, mëlçia merr më shumë kolesterol nga qarkullimi i gjakut, duke e ulur nivelin e tij në gjak. Ky veprim jo vetëm që redukton kolesterolin e keq, por gjithashtu ndihmon në stabilizimin e pllakave të formuara në muret e enëve të gjakut dhe zvogëlon inflamacionin.
Cilat janë statinat më të zakonshme?
Disa nga statinat që përshkruhen më shpesh janë:
- Atorvastatina (Lipitor)
- Rosuvastatina (Crestor)
- Simvastatina (Zocor)
- Pravastatina (Pravachol)
- Lovastatina (Mevacor)
- Fluvastatina (Lescol)
Secila prej tyre ka doza dhe efekte të ndryshme, dhe përzgjedhja e ilaçit bëhet nga mjeku në varësi të nevojave të pacientit.
Efektet anësore të statinave
Edhe pse statinat janë përgjithësisht të sigurta, si çdo ilaç tjetër ato mund të kenë efekte anësore. Disa nga më të zakonshmet përfshijnë:
- Dhimbje muskujsh ose ndjesi dobësie
- Probleme me tretjen (si të përziera ose dhimbje stomaku)
- Rritje të enzimave të mëlçisë (në raste të rralla)
- Lodhje e përgjithshme
Në raste shumë të rralla, statinat mund të shkaktojnë dëmtime të muskujve (një gjendje e quajtur rabdomiolizë), por kjo është një ndërlikim serioz që ndodh rrallë. Nëse një pacient ndien dhimbje të vazhdueshme muskujsh, duhet të konsultohet menjëherë me mjekun.
A duhen ndalur statinat kur ndihesh më mirë?
Shumë persona, sapo ndihen më mirë ose pasi kolesteroli bie në nivele normale, mendojnë se nuk kanë më nevojë për statina. Megjithatë, kjo është një gabim. Kolesteroli mund të rritet përsëri nëse trajtimi ndërpritet. Prandaj, statinat duhen përdorur për një periudhë afatgjatë, shpesh për gjithë jetën, për të mbajtur kolesterolin nën kontroll dhe për të parandaluar ndërlikimet e mundshme.
A ndihmojnë edhe ushqimi dhe aktiviteti fizik?
Po, statinat janë më efektive kur kombinohen me një mënyrë jetese të shëndetshme. Ushqimet e pasura me fibra, si frutat, perimet dhe drithërat, si dhe ushtrimet fizike të rregullta, ndihmojnë në uljen e kolesterolit. Ndërprerja e duhanit dhe kufizimi i konsumit të yndyrnave të ngopura janë gjithashtu hapa shumë të rëndësishëm.
Statinat janë një nga mjetet më të fuqishme dhe më të përdorura për të ulur kolesterolin e keq dhe për të parandaluar sëmundjet e zemrës. Ato janë të efektshme, por duhet përdorur me kujdes dhe gjithmonë nën mbikëqyrjen e mjekut. Për rezultate më të mira, ato duhen kombinuar me një stil jetese të shëndetshëm që përfshin ushqyerje të mirë, aktivitet fizik dhe shmangie të faktorëve të rrezikut. Informimi i saktë dhe kujdesi i vazhdueshëm janë çelësi për një zemër të shëndetshme dhe jetë më të gjatë.
