Statinat janë ilaçe shumë të përdorura për të ulur nivelin e kolesterolit në gjak dhe për të parandaluar sëmundjet kardiovaskulare si infarkti apo goditja në tru. Miliona njerëz në mbarë botën i përdorin çdo ditë. Por pak veta janë të vetëdijshëm se konsumimi i lëngut të grejpit (grejpfrutit) bashkë me statinat mund të shkaktojë ndërveprime të rrezikshme në organizëm. Kjo duket si diçka e padëmshme – një frut i shëndetshëm dhe një ilaç për zemrën – por kombinimi i tyre mund të sjellë pasoja serioze për shëndetin.
Çfarë janë statinat dhe pse përdoren?
Statinat janë një grup ilaçesh që ndihmojnë në uljen e kolesterolit të keq (LDL) në gjak. Kolesteroli i lartë është një nga faktorët kryesorë të rrezikut për sëmundjet e zemrës. Statinat veprojnë duke frenuar prodhimin e kolesterolit në mëlçi, gjë që ndihmon në parandalimin e ngushtimit të enëve të gjakut dhe parandalon krijimin e pllakave të dëmshme.
Disa nga statinat më të zakonshme janë: simvastatina, atorvastatina, lovastatina dhe rosuvastatina. Këto zakonisht merren një herë në ditë dhe efektiviteti i tyre është i provuar, por ato mund të ndërveprojnë me disa ushqime dhe pije – dhe lëngu i grejpit është një nga më problematikët.
Çfarë e bën grejpin të rrezikshëm kur merret me statina?
Grejpi përmban disa substanca natyrale që quhen furanokumarina. Këto substanca ndikojnë në mënyrën se si funksionon një enzimë në mëlçi e quajtur CYP3A4, e cila është përgjegjëse për shpërbërjen e shumë ilaçeve, përfshirë edhe statinat.
Kur pini lëng grejpi, këto substanca bllokojnë funksionimin e enzimës dhe kjo çon në një rritje të sasisë së ilaçit që qëndron në gjak. Me fjalë të thjeshta, nëse zakonisht një dozë e statinës shpërbëhet pjesërisht nga organizmi, lëngu i grejpit e pengon këtë proces dhe më shumë ilaç qëndron në qarkullim. Kjo rrit rrezikun për efekte anësore dhe mbidozë, edhe nëse merrni dozën e zakonshme.
Çfarë ndodh kur statinat grumbullohen në organizëm?
Kur nivelet e statinës në gjak bëhen shumë të larta për shkak të konsumit të lëngut të grejpit, rritet mundësia për efekte të padëshiruara. Disa nga këto janë:
- Dhimbje muskujsh – një nga efektet më të zakonshme dhe të bezdisshme. Muskujt mund të ndihen të lodhur, të ngurtë ose madje të dëmtohen në nivele të rënda.
- Rrezik për rabdomiolizë – një gjendje e rrallë, por shumë serioze, ku muskujt dëmtohen aq shumë sa çlirojnë substanca toksike në gjak, të cilat mund të dëmtojnë veshkat.
- Dëmtime të mëlçisë – në disa raste të rralla, statinat mund të ndikojnë në funksionimin normal të mëlçisë.
- Çrregullime gastrointestinale – si nauze, të vjella ose shqetësime në stomak.
Sa lëng grejpi është shumë?
Edhe sasi relativisht të vogla të lëngut të grejpit mund të kenë ndikim të madh. Për disa statina, një gotë lëng grejpi në ditë mund të shumëfishojë sasinë e ilaçit në gjak. Efekti i ndërveprimit zgjat disa orë, por nëse pini rregullisht grejp, ndikimi mund të grumbullohet.
Duhet të theksohet se nuk të gjithë janë të njëjtë – gjenet, metabolizmi dhe përbërja trupore ndikojnë në mënyrën se si reagon trupi ndaj këtij kombinimi. Megjithatë, për shkak të rrezikut, shumica e mjekëve rekomandojnë shmangien totale të lëngut të grejpit nëse jeni duke marrë statina.
A ndikojnë të gjitha statinat njësoj nga grejpi?
Jo, jo të gjitha statinat ndikohen në të njëjtën mënyrë. Disa janë më të ndjeshme se të tjerat. Për shembull:
- Simvastatina dhe lovastatina kanë ndërveprime të forta me grejpin dhe janë më të rrezikshme për kombinim.
- Atorvastatina ndikohet, por më pak sesa simvastatina.
- Pravastatina dhe rosuvastatina kanë shumë më pak ndërveprime me grejpin, sepse nuk shpërbëhen nga enzima CYP3A4 në të njëjtën masë.
Për këtë arsye, mjekët ndonjëherë mund të zgjedhin një statinë që ka më pak mundësi për ndërveprim, nëse pacienti nuk dëshiron të heqë dorë nga grejpi.
Çfarë duhet të bëni nëse merrni statina?
Nëse jeni duke marrë statina, ja disa këshilla të rëndësishme:
- Shmangni lëngun e grejpit dhe vetë frutin – kjo është mënyra më e sigurt për të parandaluar ndërveprimet.
- Lexoni etiketat e pijeve të gatshme – disa pije frutash mund të përmbajnë grejp të përzier.
- Flisni me mjekun ose farmacistin – nëse nuk jeni të sigurt për ndërveprimet e mundshme, kërkoni këshillë profesionale.
- Mos ndaloni statinat pa lejen e mjekut – edhe nëse ndiheni mirë, mos e ndaloni trajtimin pa u konsultuar.
Ndërveprimi mes statinave dhe lëngut të grejpit është një shembull klasik i mënyrës sesi një ushqim i shëndetshëm mund të ndërhyjë në mënyrë të rrezikshme me ilaçet. Edhe pse grejpi është i pasur me vitamina dhe antioksidantë, për njerëzit që marrin statina, ai mund të përbëjë një kërcënim të fshehur. Ndaj është thelbësore që të jemi të informuar dhe të kujdesshëm, dhe nëse kemi dyshime – gjithmonë të kërkojmë këshillën e profesionistëve të shëndetit.
