Antibiotikët janë ndër ilaçet më të përdorura në mjekësi për trajtimin e infeksioneve bakteriale. Falë tyre, sëmundje që dikur ishin vdekjeprurëse sot mund të kurohen lehtësisht. Megjithatë, shumë njerëz nuk e kuptojnë plotësisht se si funksionojnë antibiotikët, kur duhet t’i përdorin dhe cilat janë efektet anësore të mundshme. Në këtë artikull do të shpjegojmë në mënyrë të thjeshtë cilët janë antibiotikët më të zakonshëm dhe për çfarë përdoren, duke ndihmuar lexuesin të kuptojë rëndësinë e përdorimit të kujdesshëm të tyre.
Çfarë janë antibiotikët?
Antibiotikët janë substanca që vrasin bakteret ose ndalojnë shumimin e tyre. Ata nuk kanë efekt ndaj viruseve, kështu që nuk janë të dobishëm për trajtimin e ftohjes, gripit apo COVID-19. Përdorimi i tyre i gabuar ose i panevojshëm mund të çojë në rezistencë bakteriale, një problem i madh shëndetësor që bën që bakteret të mos reagojnë më ndaj trajtimit me antibiotikë.
Përdorimi i duhur i antibiotikëve
Antibiotikët duhet të përdoren vetëm kur janë të përshkruar nga mjeku. Përdorimi i tyre pa recetë ose ndërprerja e trajtimit para kohe mund të çojë në rikthimin e infeksionit ose zhvillimin e baktereve rezistente. Duhet të ndiqen me përpikëri udhëzimet për dozimin dhe kohëzgjatjen e trajtimit.
Antibiotikët më të zakonshëm dhe përdorimi i tyre
- Amoksicilina
Është një nga antibiotikët më të përdorur. Efektive kundër shumë infeksioneve, përfshirë ato të veshëve, fytit, sinusëve dhe rrugëve urinare. Shpesh përshkruhet edhe për infeksione dentare. Amoksicilina është pjesë e grupit të penicilinave dhe tolerohet mirë nga shumica e njerëzve. - Ciprofloxacina
Ky antibiotik i përket grupit të fluorokinoloneve dhe përdoret për infeksione më të ndërlikuara, si ato të traktit urinar, mushkërive, lëkurës dhe disa infeksione seksuale. Duhet përdorur me kujdes pasi mund të shkaktojë efekte anësore si dhimbje të muskujve apo shqetësime në tretje. - Azitromicina
Azitromicina është një antibiotik që përdoret për infeksione të rrugëve të sipërme dhe të poshtme të frymëmarrjes, si bronkiti dhe pneumonia, por edhe për infeksione të lëkurës ose ato seksualisht të transmetueshme. Ka avantazhin që merret zakonisht vetëm për 3 deri në 5 ditë. - Doksiciklina
Shpesh përdoret për infeksione të traktit urinar, akne të rënda, infeksione të lëkurës dhe sëmundje të transmetuara nga rriqrat. Nuk rekomandohet për gratë shtatzëna apo fëmijët nën 8 vjeç për shkak të rrezikut që ndikon në zhvillimin e dhëmbëve dhe kockave. - Klaritromicina
Përdoret për infeksione bakteriale të fytit, bajameve, sinuseve dhe bronkeve. Është një alternativë e mirë për ata që janë alergjikë ndaj penicilinës. Mund të ndërveprojë me ilaçe të tjera, ndaj është e rëndësishme të konsultoheni me mjekun. - Metronidazoli
Efektiv kundër infeksioneve të shkaktuara nga baktere anaerobe dhe parazitë. Përdoret për infeksione të traktit gastrointestinal, infeksione vaginale dhe probleme dentare. Nuk duhet konsumuar alkool gjatë trajtimit me këtë antibiotik pasi shkakton efekte anësore serioze. - Cephalexina
Ky antibiotik përdoret për infeksione të lëkurës, fytit, traktit urinar dhe infeksione të buta bakteriale. I përket grupit të cefalosporinave dhe zakonisht tolerohet mirë. - Sulfametoksazol me trimetoprim (Co-trimoxazole)
Një kombinim i fuqishëm për infeksione të traktit urinar, bronkiti dhe disa lloje të pneumonisë. Nuk është i përshtatshëm për të gjithë, sidomos për ata me alergji ndaj sulfa. - Augmentin (Amoksicilinë + Acid Klavulanik)
Ky kombinim përdoret kur infeksioni është rezistent ndaj amoksicilinës së zakonshme. Efektiv kundër infeksioneve më të vështira të veshëve, sinuseve, rrugëve urinare dhe mushkërive. - Nitrofurantoina
Përdoret kryesisht për infeksione të fshikëzës së urinës (cistit), veçanërisht tek gratë. Nuk është i përshtatshëm për infeksione më të avancuara të veshkave.
Kur nuk duhet të përdoren antibiotikët?
Shumë njerëz gabimisht përdorin antibiotikë për grip, ftohje apo kollë të zakonshme, por këto janë zakonisht të shkaktuara nga viruse. Në raste të tilla, antibiotikët nuk ndihmojnë dhe madje mund të shkaktojnë më shumë dëm se dobi, duke dëmtuar bakteret e mira në trup dhe duke shtuar rrezikun për rezistencë bakteriale.
Efektet anësore të mundshme
Si çdo ilaç tjetër, edhe antibiotikët mund të shkaktojnë efekte anësore. Disa nga më të zakonshmet janë: shqetësime në tretje (si diarre ose nauze), reaksione alergjike (si skuqje apo kruarje në lëkurë), dhe ndonjëherë probleme më serioze si dëmtim i mëlçisë apo infeksione mykotike (nga humbja e bakterieve të mira).
Antibiotikët janë një armë e fuqishme në luftën kundër infeksioneve bakteriale, por ato duhet përdorur me kujdes dhe vetëm kur është e nevojshme. Përdorimi i tyre i gabuar mund të ketë pasoja serioze, si zhvillimi i baktereve rezistente që nuk i përgjigjen më trajtimit. Gjithmonë konsultohuni me mjekun para se të merrni antibiotikë dhe ndiqni me përpikëri udhëzimet që ju jepen.
