Diuretikët janë një grup ilaçesh që ndihmojnë trupin të heqë lëngjet e tepërta përmes urinës. Ndonëse shpeshherë quhen “ilaçet që nxjerrin ujin nga trupi”, funksioni i tyre është shumë më i rëndësishëm sesa kaq. Ato përdoren për trajtimin e disa sëmundjeve të zakonshme si tensioni i lartë i gjakut, insuficienca e zemrës, sëmundjet e veshkave apo mbajtja e lëngjeve në trup.
Ky artikull ka për qëllim të shpjegojë në mënyrë të thjeshtë dhe të kuptueshme se çfarë janë diuretikët, pse përshkruhen, si funksionojnë dhe cilat janë efektet e tyre anësore të mundshme.
Çfarë janë diuretikët?
Diuretikët janë ilaçe që stimulojnë veshkat të prodhojnë më shumë urinë. Kjo ndihmon trupin të largojë ujin dhe kripërat e tepërta, veçanërisht natriumin. Kjo është e rëndësishme sepse, në disa sëmundje, trupi ka tendencën të mbajë më shumë ujë dhe kripë sesa duhet, duke shkaktuar enjtje dhe tension të lartë të gjakut.
Ka disa lloje diuretikësh, por më të zakonshmit janë:
- Diuretikët tiazidikë, që përdoren shpesh për tensionin e lartë.
- Diuretikët loop, që janë më të fuqishëm dhe përdoren në rastet më serioze si insuficienca e zemrës.
- Diuretikët që kursejnë kaliumin, të cilët nuk e ulin nivelin e kaliumit në trup, ndryshe nga të tjerët.
Kur përshkruhen diuretikët?
Mjekët përshkruajnë diuretikë për disa gjendje mjekësore, ndër më të zakonshmet janë:
1. Tensioni i lartë i gjakut (hipertensioni): Kur ka shumë lëngje në qarkullimin e gjakut, tensioni rritet. Diuretikët ndihmojnë në uljen e këtij tensioni duke ulur volumin e gjakut që qarkullon në trup.
2. Insuficienca e zemrës: Kur zemra nuk pompon mjaftueshëm gjak, mund të ndodhë grumbullim i lëngjeve në mushkëri ose këmbë. Diuretikët ndihmojnë në largimin e këtij lëngu të tepërt.
3. Sëmundjet e veshkave: Në disa raste, veshkat nuk arrijnë të nxjerrin lëngjet dhe kripërat siç duhet. Diuretikët mund të ndihmojnë në përmirësimin e funksionit të tyre ose në kontrollin e simptomave.
4. Cirroza e mëlçisë: Kjo sëmundje e rëndë e mëlçisë shpesh shoqërohet me mbledhje lëngjesh në bark (asciti). Diuretikët ndihmojnë në zvogëlimin e këtij grumbullimi.
5. Sindroma e vezoreve policistike: Në disa raste, diuretikët përdoren për të ndihmuar në rregullimin e ekuilibrit hormonal dhe mbajtjen e lëngjeve.
Si ndikojnë në trup?
Efekti kryesor i diuretikëve është ulja e sasisë së ujit dhe kripërave në trup. Kjo ndikon drejtpërdrejt në:
- Uljen e enjtjes: sidomos në këmbë, kyçe ose në mushkëri.
- Lehtësimin e frymëmarrjes: kur mushkëritë janë të mbushura me lëngje.
- Zvogëlimin e punës që i duhet të bëjë zemra: duke ulur volumin e gjakut dhe ngarkesën në zemër.
- Stabilizimin e tensionit të gjakut: veçanërisht kur përdoren në kombinim me ilaçe të tjera.
Efektet anësore të mundshme
Edhe pse janë shumë të dobishëm, diuretikët mund të kenë disa efekte anësore. Disa nga më të zakonshmet janë:
- Dehidratimi (humbja e lëngjeve), sidomos nëse nuk pihet mjaftueshëm ujë.
- Ulje e nivelit të kaliumit, që mund të shkaktojë lodhje, ngërçe muskulore ose rrahje të çrregullta të zemrës.
- Rritje e nivelit të sheqerit në gjak, veçanërisht me diuretikët tiazidikë.
- Rritje e acidit urik, që mund të çojë në probleme si përdhesi (një lloj dhimbje e kyçeve).
- Ndikim në funksionin e veshkave, nëse përdoren për një kohë të gjatë ose në doza të larta.
Për këto arsye, mjekët zakonisht bëjnë analiza të rregullta për të kontrolluar nivelet e elektroliteve (si natriumi, kaliumi) dhe funksionin e veshkave tek pacientët që përdorin diuretikë.
Si duhet të përdoren?
Diuretikët duhet të përdoren gjithmonë sipas udhëzimeve të mjekut. Nuk rekomandohet që dikush t’i marrë vetë pa recetë, pasi mund të shkaktojnë më shumë dëm sesa dobi nëse përdoren pa mbikëqyrje.
Gjithashtu, është e rëndësishme që të mos harrohet se këto ilaçe nuk shërojnë shkakun e sëmundjes, por ndihmojnë në menaxhimin e simptomave. Për shembull, në rastin e tensionit të lartë, ato ndihmojnë në uljen e tensionit, por pacienti duhet gjithashtu të ndjekë një stil jetese të shëndetshëm, si ushqyerje e balancuar, aktivitet fizik dhe shmangie e stresit.
Diuretikët janë një pjesë e rëndësishme e trajtimit për shumë sëmundje që lidhen me mbajtjen e lëngjeve në trup dhe tensionin e lartë të gjakut. Ata funksionojnë duke ndihmuar trupin të largojë ujin dhe kripërat e tepërta përmes urinës. Edhe pse janë efikasë dhe të përdorur gjerësisht, kërkojnë kujdes dhe mbikëqyrje mjekësore për të shmangur efektet anësore. Nëse përdoren siç duhet, ato mund të përmirësojnë ndjeshëm cilësinë e jetës së pacientëve.
